Hoe erg is het om besmet te zijn met een bacterie die resistent is tegen antibiotica? Uit onderzoek blijkt dat in Nederland niet meer patiënten sterven die besmet zijn met  een antibiotica-resistente bacterie dan patiënten met een besmetting met niet-resistente bacteriën. Dat heeft onderzoek van het UMC Utrecht aangetoond. “Hoewel het probleem van antibioticaresistentie in Nederland op dit moment onder controle lijkt, is het wel van groot belang om waakzaam te blijven. Er verschijnen namelijk regelmatig nieuwe resistente bacteriën in Nederland” zegt Wouter Rottier die op 19 februari in Utrecht hierop promoveert.

Antibioticaresistentie is wereldwijd een toenemend probleem. Ook in Nederland dragen veel mensen bacteriën met zich mee waartegen de gebruikelijke antibiotica niet meer goed werken. Uit sommige eerdere studies leek antibioticaresistentie ook in Nederland een probleem te zijn dat tot extra sterfte leidt. Dat lag echter aan dat data van patiënten uit andere landen werd gebruikt om een schatting te maken over de Nederlandse situatie. Die eerdere schatting klopt niet, blijkt nu uit het onderzoek van Wouter.  

Geen hogere sterfte door antibioticaresistentie

Arts-onderzoeker Wouter onderzocht wat de gevolgen zijn als mensen infecties met resistente bacteriën oplopen. Infecties bij patiënten in acht Nederlandse ziekenhuizen werden opgedeeld in twee groepen. In de eerste groep zaten patiënten met infecties die veroorzaakt zijn door resistente bacteriën. De tweede groep bevatte patiënten met een besmetting van een niet-resistente variant van diezelfde bacteriën. Wouter vergeleek deze groepen vervolgens op verschillende punten. Hij toonde aan dat het bij patiënten met een infectie met resistente bacteriën langer duurt voordat artsen de juiste antibiotica voorschrijven. Echter, die vertraging leidt niet tot een slechtere uitkomst voor de patiënt: er sterven niet meer mensen aan infecties met resistente bacteriën dan aan infecties met niet-resistente bacteriën.

Gebruik reserve-antibiotica terugdringen

Ook werd in dit onderzoek ingegaan op de vraag hoe artsen om moeten gaan met antibiotica bij patiënten met een infectie met een mogelijk resistente bacterie. Aan het begin van een infectie is namelijk meestal onbekend welke bacterie de veroorzaker is, en de uitslag van een kweek kan uren tot dagen op zich laten wachten. Op dit moment wordt met behulp van Nederlandse richtlijnen een inschatting gemaakt van welke antibiotica bij de betreffende patiënt het best zullen werken. Uit het onderzoek van Wouter blijkt echter dat die strategie leidt tot veel onnodig gebruik van reserve-antibiotica. Door het aantal mee te wegen factoren in die richtlijnen iets uit te breiden kan een betere inschatting van de kans op resistente bacteriën worden gemaakt. Zo kan ongewenst gebruik van reserve-antibiotica worden teruggedrongen.

Wouter: “Wij pleiten ervoor dat in toekomstig onderzoek naar antibioticaresistentie relevante factoren - zoals tijdige diagnose, passende inzet van antibiotica én hoe een patiënt daarop reageert - moeten worden meegewogen. Een beter inzicht hierin geeft ons handvatten om ook in landen met een relatief hoge sterfte door infecties met resistentie bacteriën, het probleem aan te kunnen pakken.”

Wouter sprak op 19 februari met Radio 1 Journaal over zijn onderzoek. Luister het fragment hier terug. 

Promotie

Wouter Rottier promoveerde op 19 februari 2019 aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift “

Quantifying the burden of antibiotic resistance in the Netherlands

” Zijn promotor was prof. dr. M.J.M Bonten (Laboratorium voor Medische Microbiologie, UMC Utrecht); de copromotor was dr. H.S.M. Ammerlaan (afd. Inwendige Geneeskunde, Catharinaziekenhuis, Eindhoven).

Vragen en antwoorden over antibiotica op UMCUtrecht.nl